Nhã Nam và Viện Pháp ra mắt bản dịch tiếng Việt ‘Trong khi chờ đợi Godot’ của tác giả lừng danh Samuel Beckett vào 18h ngày 25/3/2021 tại số 24 Tràng Tiền, Hà Nội.
Trong khi chờ đợi Godot là vở kịch đầu tiên của Samuel Beckett, công chiếu lần đầu năm 1953, cũng là tác phẩm khiến ông trở nên nổi tiếng. Đây là một vở kịch phi lý. Kịch phi lý còn được gọi là “phản kịch”, do nó từ bỏ cốt lõi của kịch truyền thống: Không xây dựng tính cách nhân vật, không hành động, không xung đột, không có thắt nút hay cởi nút, cốt truyện hầu như không có gì, lời thoại cũng mơ hồ, dông dài.
Vở kịch gồm 2 hồi. Ở hồi 1, hai nhân vật Vladimir và Estragon gặp nhau bên một cái cây trụi lá, trên một con đường ở nông thôn vào buổi chiều muộn. Họ chờ đợi một người tên là Godot. Trong lúc chờ đợi, họ tán chuyện, ăn, rủ nhau treo cổ lên cái cây. Họ gặp Pozzo – một ông chủ có vẻ tàn bạo ngang ngược, và Lucky – một lão bộc trông già nua khốn khổ. Godot cử một cậu bé tới nhắn rằng hôm đó ông ta không đến nhưng nhất định hôm sau sẽ đến.
Hồi 2 của vở kịch không hẳn là giống hệt hồi thứ nhất, nhưng cơ bản các chuỗi hành động vẫn lặp lại như vậy, các sự kiện xảy ra cũng tương tự. Cũng vào chiều muộn như thế, cũng vẫn chỗ cũ, chỉ khác là cây đã có vài cái lá, Vladimir và Estragon vẫn đợi, đùa cợt, nhảy nhót, nói liên thiên. Họ lại gặp Pozzo và Lucky. Godot gửi một người đưa tin đến – vẫn là cậu bé hôm qua – báo rằng mình sẽ không đến. Hai kẻ đợi chờ định treo cổ nhưng dây đứt. Họ tuyên bố sẽ rời đi, nhưng vẫn không hề nhúc nhích.
Tác phẩm xoay quanh một tình huống phi lý, không có nguyên nhân, kết quả, không có xung đột: Vladimir và Estragon chờ đợi Godot, ngày này qua ngày khác, ở cùng một địa điểm. Kịch kết thúc, Godot vẫn không đến. Godot là ai, chờ Godot để làm gì, tại sao Godot không đến, tất cả những điều này đều không được lý giải. Tính cách nhân vật không được xây dựng rõ ràng, trong khi các hành động thì cường điệu, lố bịch, vô nghĩa, thoại có lúc dông dài, có lúc cộc lốc.
Tác giả lừng danh Samuel Beckett
Kể từ khi Trong khi chờ đợi Godot ra đời, người ta chú ý rất nhiều đến hành động chờ đợi, rồi cũng đã tranh cãi rất nhiều về Godot. Ngày nay, thông tin cơ bản về Trong khi chờ đợi Godot nói riêng và Samuel Beckett nói chung dày đặc trên Internet, từ tiếng Anh, Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Nhật Bản, Hàn Quốc v.v. Sự đa dạng và giàu có đó không phải chỉ vì Beckett vốn đã là con người của nhiều nền văn hoá (sinh tại Ireland, sống và làm việc ở vô số quốc gia, viết song ngữ Anh-Pháp, qua đời tại Paris); cũng không chỉ vì Trong khi chờ đợi Godot và Beckett được giảng dạy chính quy ở nhiều chương trình phổ thông (Anh, Pháp, Trung Quốc, v.v.), đại học, sau đại học (khắp các châu lục và các vùng ngôn ngữ); mà còn vì vở kịch đã truyền cảm hứng cho, hoặc làm tốn bao nhiêu giấy mực bình chú của những nhà văn và triết gia quan trọng nhất thời đại chúng ta: Italo Calvino, Oe Kenzaburo, O’Brien…
Oe Kenzaburo – nhà văn Nhật Bản thứ hai, sau Kawabata, được trao giải Nobel Văn học (năm 1994), kể rằng trong khi hoàn tất bộ ba tiểu thuyết của mình, ông đã đọc bộ ba tiểu thuyết của Beckett để tìm kiếm khả năng sống sót của thể loại tiểu thuyết. Các triết gia Pháp lâu nay vẫn không ngừng đọc Beckett. Trong số những gương mặt triết gia sớm nhất khởi sự đi tìm một cách đọc Beckett mới, có thể kể đến Gilles Deleuze. Cho đến nay, số lượng triết gia bình chú Beckett vẫn không ngừng tăng lên.
Hai nhân vật chính Vladimir và Estragon trên sân khấu trống huơ trong vở Trong khi chờ đợi Godot Ảnh: Pinteret
Song song với buổi ra mắt tác phẩm là tọa đàm với sự tham gia của các diễn giả: Nguyễn Quyên, tiến sĩ Văn học, chủ biên tạp chí Zzz Review; Nguyễn Vũ Hưng – giảng viên Văn học, Đại học Quốc gia TP. HCM và Trần Trung Quân, biên tập viên cuốn sách. Tại đây, thông qua việc điểm qua và phân tích một số bình chú của các chuyên gia, các diễn giả hy vọng có thể chuẩn bị cho bạn đọc bước vào thưởng ngoạn vở kịch đơn giản nhất, khó hiểu nhất và “có lẽ là, một trong những vở kịch quan trọng nhất mọi thời đại” (William Saroyan).
Sức khỏe Đời sống