Milan Kundera là một trong những nhà văn hàng đầu của văn học đương đại phương Tây. Cuốn tiểu thuyết “Sách cười và lãng quên” được xuất bản lần đầu tiên tại Pháp vào năm 1979, cùng năm Milan Kundera bị thu hồi quyền công dân Tiệp Khắc bởi những mâu thuẫn về chính trị.
Sách cười và lãng quên chuyên chú khám phá và nắm bắt những bí ẩn về bản chất con người trong sự biến đổi của tình huống. Cuốn sách gồm bảy câu chuyện được trình bày như bảy phần của một tổng thể (“Những bức thư bị mất”, “Mẹ”, “Các thiên thần”, “Những bức thư bị mất”, “Lítost”, “Các thiên thần”, “Biên giới”), xoay quanh các chủ đề về ký ức và tiếng cười, mở đầu cho cấu trúc tiểu thuyết bảy phần như một bản giao hưởng, đặc biệt có thể thấy ở tác phẩm nổi tiếng sau này của Kundera là Đời nhẹ khôn kham.
Sách cười và lãng quên
Trong bảy phần này, các khía cạnh khác nhau trong sự tồn tại của con người được Milan Kundera sắp xếp, phóng đại, thu nhỏ, nhấn mạnh, kiểm tra, phân tích và trải nghiệm. Mỗi câu chuyện lại có những tình tiết và nhân vật riêng (chỉ duy nhất một nhân vật xuất hiện lặp lại ở hai câu chuyện khác nhau), song vẫn có thể thấy rõ tính thống nhất của tác phẩm qua các chủ đề (ký ức và sự lãng quên, tiếng cười và bi kịch, v.v.), qua bối cảnh từng câu chuyện và nhất là lối kể chuyện mà ở đó Kundera đan xen các phần tự sự, các bình luận về những gì nhân vật làm và về cả các chủ đề ít nhiều liên quan đến câu chuyện, thậm chí có cả những ký ức được trình bày như tự truyện.
Như hầu hết những tác phẩm khác mà ông viết trước đó hoặc sau này, Sách cười và lãng quên chẳng thể đứng bên ngoài những biến động lịch sử. Chiếm phần trọng đại nhất trong mỗi tác phẩm của Kundera, luôn luôn, là cuộc truy tìm đến tận cùng bản ngã con người, nhưng bao giờ cuộc truy xét đó cũng chấm dứt trong nghịch lý.
Văn phong của Milan Kundera súc tích, giản dị nhưng lại sắc bén, đầy tính châm biếm. Ông chú trọng trong tiểu thuyết của mình nghệ thuật xây dựng tình thế nhằm làm nổi bật sự phi lí của đời sống cũng như những khoảng tăm tối trong thế giới nội tâm con người.
Về Sách cười và lãng quên, bản thân Kundera đã viết như sau:
“Toàn bộ sách này là một cuốn tiểu thuyết dưới hình thức những biến tấu. Những phần khác nhau của nó nối tiếp nhau như những chặng khác nhau của một cuộc hành trình dẫn vào bên trong một chủ đề, bên trong một tư tưởng, bên trong một tình huống duy nhất và độc nhất mà việc hiểu nó đối với tôi đã biến mất trong cõi xa xăm.
Đây là cuốn tiểu thuyết về Tamina và khi Tamina rời khỏi sân khấu thì nó là cuốn tiểu thuyết cho Tamina. Nàng là nhân vật chính và thính giả chính, tất cả những câu chuyện khác là biến tấu của câu chuyện riêng của nàng và nhập vào nhau trong đời nàng như vào một tấm gương.
Đây là cuốn tiểu thuyết về cái cười và sự lãng quên, về sự lãng quên và về Praha, về Praha và về các thiên thần.”
Không chỉ riêng Sách cười và lãng quên, tất cả những cuốn sách của Kundera hầu hết đều không có phần giới thiệu ở bìa 4 như những quyển sách khác. Độc giả chỉ có thể xem qua tựa sách, lật giở trang đầu tiên, đọc câu chữ đầu tiên, để rồi bị cuốn vào những vùng đất mới trong tiểu thuyết của ông, cái vùng đất thoạt đầu đầy tính hiện thực nhưng dần bỗng trở nên bí ẩn đến khó hiểu, như thể bước vào một bức họa trừu tượng của chân dung con người.
Tờ The New York Times nhận định: “Sách cười và lãng quên được cho là một cuốn tiểu thuyết, mặc dù nó bao gồm một phần truyện thần tiên, một phần phê bình, một phần chính luận, một phần nhạc học, một phần tự truyện. Nó có thể được gọi là bất kỳ cái gì, bởi tổng thể cuốn sách đã là một thiên tài.” – John Leonard
thethaohcm.vn